Kako da uvedem EU standarde za svoje proizvode?

Kako se vrši označavanje proizvoda?

U skladu sa članom 24. Zakona o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 36/09-u daljem tekstu: Zakon) označavanje proizvoda koji su usaglašeni sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa, vrši se stavljanjem znaka usaglašenosti na proizvod, pre nego što se taj proizvod stavi na tržište ili upotrebu.

Da bi se znak usaglašenosti mogao staviti na proizvod moraju biti kumulativo ispunjena dva osnovna uslova:

• da je obaveza stavljanja znaka usaglašenosti na određeni proizvod ili grupu proizvoda izričito propisana konkretnim tehničkim propisom;
• da je proizvod stvarno usaglašen sa bitnim zahtevima iz konkretnog tehničkog propisa.

Znak usaglašenosti predstavlja spoljnu manifestaciju uasglašenosti proizvoda sa bitnim zahtevima iz tehničkog propisa, kao i potvrdu da je njegova usaglašenost ocenjena prema propisanom postupku (modulu) ocenjivanja usaglašenosti i da je za proizvod izdata odgovarajuća isprava o usaglašenosti. S obzirom na to, stavljeni znak usaglašenosti mora biti vidljiv, čitljiv i neizbrisiv.

Ko stavlja Srpski znak usaglašenosti ?

Srpski znak usaglašenosti stavlja proizvođač, odnosno njegov zastupnik ili uvoznik ako je to utvrđeno tehničkim propisom, posle sprovedenog ocenjivanja usaglašenosti. On to čini samostalno ili po uputstvu imenovanog tela koje je sprovelo ocenjivanje usaglašenosti. Pri tome posebno treba naglasiti da se znak usaglašenosti ne kupuje, ne naručuje, odnosno ne dobija od imenovanog tela za ocenjivanje usaglašenosti. Lice koje stavlja znak usaglašenosti izrađuje ga sam prema propisanim dimenzijama, ili to za njega radi neko drugi. Srpski znak usaglašenosti u originalnom formatu može da se preuzme sa sajta Ministarstva privrede: www.privreda.gov.rs

Da li se Srpski znak usaglašenosti mora staviti isključivo na proizvod?

Načini i mesta stavljanja Srpskog znaka usaglašenosti propisani su Pravilnikom o načinu stavljanja znakova usaglašenosti na proizvode, kao i upotrebu znakova usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 25/10-u daljem tekstu: Pravilnik).

Srpski znak usaglašenosti stavlja se na mesta, prema sledećem redosledu:

1) na proizvod;

2) pločicu uz proizvod;

3) na njegovu ambalažu ili na nalepnicu ili priveznicu koja se stavlja na ambalažu proizoda;

4) ili na dokumentu koji prati proizvod.

1) Pravilo je da se Srpski znak usaglašenosti stavlja na proizvod, na mestu koje je lako dostupno za pregled. Ovaj znak mora da se sačuva u slučaju dalje obrade, odnosno dorade proizvoda (ili delova proizvoda) ili kada se taj proizvod ugrađuje u objekte ili postrojenja. Ako se znak usaglašenosti pri obradi, odnosno doradi proizvoda (ili delova proizvoda) mora odstraniti, ovaj znak mora da se prenese na drugo mesto na proizvodu.

2) Izuzetno, ako nije moguće staviti Srpski znak usaglašenosti na proizvod zbog njegove prirode, dimenzije, odnosno, nekih drugih karakteristika koji to onemogućavaju, ovaj znak se može staviti na pločicu ili priveznicu uz proizvod.

Stavljanje Srpskog znaka na proizvod ili pločicu uz proizvod moguće je na tri načina:

• Utiskivanjem na proizvod, ako je znak moguće utisnuti i trajno sačuvati, a da se pri tome ne prouzrokuju oštećenja proizvoda;
• Utiskivanjem na pločicu (ako utiskivanje nije moguće na proizvodu, s obzirom na moguća oštećenja, dimenzije proizvoda i sl.) koja je stavljena na proizvod i koja je predviđena za tu namenu;
• Otiskivanjemznaka usaglašenosti na proizvodu bojom koja se ne može izbrisati, ako se proizvodi ne mogu označiti utiskivanjem znaka usaglašenosti.

3) Izuzetno, ako na proizvod nije moguće staviti znak usaglašenosti utiskivanjem ili otiskivanjem ili ako to nije moguće učiniti na pločici na proizvodu, Srpski znak usaglašenosti se stavlja otiskivanjem na njegovu ambalažu, a ako to nije moguće, na na nalepnicu ili priveznicu koja se stavlja na ambalažu proizvoda i to se navodi u dokumentaciji koja prati proizvod.

4) Ako se Srpski znak usaglašenosti nije mogao staviti ni na jedno od navedenih mesta, ovaj znak se stavlja otiskivanjem na nekom dokumentu koji prati proizvod (uputstvo za upotrebu, garantni list ili druga dokumentacija).

Posebno je potrebno naglasiti da za proizvode iz uvoza, kako bi se očuvala njihova originalnost, sa stanovišta zahteva i prava kupaca, nije moguće ispoštovati redosled stavljanja srpskog znaka usaglašenosti, kako je to navedeno u tačkama 1) i 2). Sa druge strane, bilo bi pretenciozno zahtevati od inostranih proizvođača da na proizvode koje plasiraju na srpsko tržište stavljaju Srpski znak usaglašenosti.

S obzirom na to, uvoznik inostranih proizvoda stavlja Srpski znak usaglašenosti redosledom koji je propisan počev od tačke 3) pa nadalje.

Da li je na proizvode, osim znaka usaglašenosti, dozvoljeno stavljati i druge znakove, simbole, natpise ili oznake?

U skladu sa tehničkim propisima na proizvod se može staviti samo jedan znak usaglašenosti proizvoda sa propisanim tehničkim zahtevima. U Republici Srbiji to je Srpski znak usaglašenosti, a u Evropskoj uniji to je CE znak.

Važno je naglasiti da je Srpski znak usaglašenosti, odnosno SE znak, oznaka za bezbednost proizvoda, a ne oznaka za kvalitet proizvoda.

Posebnim propisima se mogu propisati i drugi znakovi koji označavaju usaglašenost proizvoda sa odgovarajućim zahtevima iz tih propisa (kao što je slučaj u oblasti homologacije vozila i delova za vozila, za koju je karakteristično postojanje E znaka).

Na proizvod se, pored znaka usaglašenosti, mogu stavljati i druge oznake, znakovi, simboli, natpisi i sl. pod uslovom da oni, svojim izgledom, oblikom ili sadržinom ne podsećaju na znak usaglašenosti i da ne stvaraju zabludu kod korisnika proizvoda. Tako na primer, na proizvode, odnosno ambalažu proizvoda je moguće stavljati i druge oznake kao što su:

• znak kvaliteta tela za ocenjivanje usaglašenosti koji je obavio ispitivanje proizvoda;
• oznaka tela da je prizvod usaglašen sa određenim standardom (takvu oznaku stavlja ili njegovu upotrebu odobrava telo koje je ispitalo proizvod u odnosu na zahteve tog standarda);
• nacionalni znak usaglašenosti sa srpskim standardom, čiju upotrebu odobrava Institut za standardizaciju Srbije.

Kada se na proizvode iz uvoza može staviti Srpski srpski znak usaglašenosti?

Na proizvode iz uvoza srpski znak usaglašenosti se stavlja u zavisnosti od vrste isprave o usaglašenosti koja treba da prati proizvod u skladu sa odgovarajućim tehničkim propisom. Srpski znak usaglašenosti stavlja se na uvozne proizvode na osnovu izdatih isprava o usaglašenosti, i to:

• na osnovu originalnog primerka deklaracije o usaglašenosti inostranog proizvođača sa njenim prevodom na srpski jezik;
• na osnovu izdate Potvrde o usaglašenosti za proizvode za koje je to propisano Pravilnikom o bezbednosti mašina, Pravilnikom o električnoj opremi namenjenoj za upotrebu u okviru određenih granica napona i Pravilnikom o elektromagnetnoj kompatibilnosti, odnosno na osnovu izvoda iz evidencije o izdatim Potvrdama o usagašenosti;
• na osnovu rešenja nadležnog ministra o priznavanju važenja inostrane isprave o usaglašenosti izdate od strane inostranog tela za ocenjivanje usaglašenosti (Sertifikat i sl.), odnosno izvoda iz Registra inostranih isprava o usaglašenosti i znakova usaglašenosti koji važe u Republici Srbiji.

Da li proizvođač, odnosno uvoznik čini prekršaj ako stavi Srpski znak usaglašenosti na proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima ili ako taj znak stavi na proizvod za koji to nije propisano? 

U skladu sa Zakonom, postoji prekršaj ako se na proizvod koji nije usaglašen sa propisanim zahtevima stavi Srpski znak usaglašenosti, kao i u slučaju kada se takav znak stavi na proizvod za koji to nije propisano.

Ako je jedan proizvod predmet više različitih tehničkih propisa koji zahtevaju stavljanje znaka usaglašenosti, da li se stavlja jedan ili više znakova usaglašenosti?

Ako je jedan proizvod predmet više različitih tehničkih propisa koji zahtevaju stavljanje znaka usaglašenosti, na taj proizvod se stavlja samo jedan znak usaglašenosti čime se potvrđuje da je proizvod usaglašen sa zahtevima svih tehničkih propisa koji se na njega odnose.

Ako je jedan proizvod istovremeno predmet Pravilnika o električnoj opremi namenjenoj za upotrebu u okviru određenih granica napona i Pravilnika o elektromagnetnoj kompatibilnosti, pa su u ocenjivanju njegove usaglašenosti učestvovala dva tela za ocenjivanje usaglašenosti, da li je u tom slučaju potrebno staviti dva znaka usaglašenosti? 

U ovakvom slučaju stavlja se jedan znak usaglašenosti, a ispod znaka, jedan ispod drugog, se navode jedinstveni brojevi Imenovanih tela koja su učestvovala u ocenjivanju usaglašenosti.

Kako izgleda i šta obavezno mora da sadrži Srpski znak usaglašenosti?

Srpski znak predstavlja tri velika slova A povezana u obliku jednakostraničnog trougla (3A).

Visina B znaka iznosi, po pravilu, najmanje pet milimetara.

Uz Srpski znak se stavlja jedinstveni broj Imenovanog tela za ocenjivanje usaglašenosti iz Registra imenovanih tela, kao i poslednje dve cifre godine izdavanja isprave o usaglašenosti, ako tehničkim propisom nije drugačije određeno.

Imenovanje je odobrenje koje nadležni ministar daje telu za ocenjivanje usaglašenosti za sprovođenje ocenjivanja usaglašenosti za potrebe proizvođača, u skladu sa zahtevima iz tehničkog propisa – Zakon o tehničkim zahtevima za proizvode i ocenjivanju usaglašenosti (“Službeni glasnik RS“, broj 36/09).

Više o imenovanju tela za ocenjivanju usaglašenosti

Koje uslove mora da ispuni telo za ocenjivanje usaglašenosti da bi bilo imenovano od strane nadležnog ministra?

Tehničkim propisom se utvrđuju uslovi, odnosno zahtevi koje mora da ispuni telo za ocenjivanje usaglašenosti da bi bilo imenovano. Ti zahtevi se, pre svega, odnose na:

• stručnu osposobljenost zaposlenih i drugih angažovanih lica;
• opremu;
• nezavisnost i nepristrasnost u odnosu na lica povezana sa proizvodom koji je predmet ocenjivanja usaglašenosti;
• postupanje sa prigovorima na rad  tela i na donete odluke;
• čuvanje poslovne tajne;
• osiguranje od profesionalne odgovornosti za štetu u radu.

Na koji način se angažuje imenovano telo za ocenjivanje usaglašenosti?

U skladu sa Uredbom o načinu sprovođenja ocenjivanja usaglašenosti, sadržaju isprave o usaglašenosti, kao i obliku, izgledu i sadržaju znaka usaglašenosti („Službeni glasnik RS”, broj 98/09-u daljem tekstu: Uredba), ocenjivanje usaglašenosti se sprovodi na osnovu zahteva za ocenjivanje usaglašenosti koji se podnosi Imenovanom telu.

Podnisilac zahteva bira Imenovano telo kojem će se obratiti, imajući u vidu da po istom tehničkom propisu, odnosno za isti model ocenjivanja usaglašenosti može biti imenovano više tela za ocenjivanje usaglašenosti.

Izbor Imenovanog tela vrši se na osnovu uvida u Registar imenovanih tela koji se u elektronskoj formi vodi u Ministarstvu nadležnom za poslove privrede. Pretragom tog Registra može se utvrditi koja tela su imenovana, za koje proizvode, sa kojim obimom imenovanja, odnosno za koje module ocenjivanja usaglašenosti je dato imenovanje i po kom tehničkom propisu.